🔰 آیه‌های‌مهدوی
▫️۳/آیه۱۰۵سوره آل‌عمران

“هشدار قرآن درباره تفرقه و اختلاف؛ بررسی ارتباط آیه ۱۰۵ سوره آل‌عمران با مهدویت و دوران غیبت امام زمان(عج)”

حجت‌الاسلام والمسلمین صفدری امام جمعه مهستان:
موضوع مهدویت در قرآن کریم از مهم‌ترین مباحث اعتقادی مسلمانان است که در آیات متعددی به آن اشاره شده است. یکی از آیاتی که می‌توان از آن به عنوان اشاره‌ای به مهدویت یاد کرد، آیه ۱۰۵ سوره آل‌عمران در جزء سوم قرآن است:

“وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُو۟لَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ”
“و مانند کسانی نباشید که پس از آمدن دلایل روشن، پراکنده شدند و اختلاف کردند، و آنان عذابی بزرگ خواهند داشت.”

این آیه ضمن هشدار نسبت به تفرقه و اختلاف، از یک اصل مهم سخن می‌گوید که پیروی از دلایل روشن و هدایت الهی، تنها راه نجات است. در اینجا می‌توان ارتباط این آیه با مهدویت را بررسی کرد.

تفسیر آیه و ارتباط آن با مهدویت

۱. هشدار درباره اختلاف پس از روشن شدن حق
مفسرین بزرگ، ازجمله علامه طباطبایی در *المیزان* و شیخ طبرسی در *مجمع‌البیان*، معتقدند که این آیه به مسأله اختلاف در امت‌های پیشین و نیز در امت اسلام اشاره دارد. این اختلاف، پس از آمدن دلایل روشن الهی به وجود آمد و موجب انحراف جامعه شد.
با توجه به این مفهوم، یکی از مسائل اساسی در دوران غیبت امام مهدی (عج) نیز همین اختلافات در میان امت اسلامی است. در روایات آمده که در دوران غیبت، فرقه‌ها و گروه‌های متعددی پدید می‌آیند که هرکدام مدعی حقانیت‌اند. امیرالمومنین (ع) در *نهج‌البلاغه* (خطبه ۱۵۰) می‌فرماید:
“زمین از حجت الهی خالی نمی‌ماند، اما خداوند مردم را به خاطر گناهانشان از دیدار او محروم می‌سازد.”

بنابراین، تفرقه‌ای که در دوران غیبت پدید می‌آید، نتیجه فاصله گرفتن از امام معصوم و هدایت الهی است.

۲. “بینات” در آیه و نشانه‌های ظهور
در آیه تأکید شده که این تفرقه پس از “بینات” یا دلایل روشن رخ می‌دهد. برخی مفسرین معتقدند که این “بینات” شامل آیات الهی، معجزات پیامبران و حجج الهی است. در مورد مهدویت، این دلایل روشن همان نشانه‌های ظهور و آموزه‌های اهل‌بیت (ع) درباره امام زمان (عج) است.

امام صادق (ع) در حدیثی می‌فرماید:

“هنگامی که قائم ما قیام کند، مردم را به کتاب خدا و سنت پیامبر دعوت خواهد کرد، درحالی‌که بیشتر مردم از آن فاصله گرفته‌اند.” (کمال‌الدین، شیخ صدوق)

این حدیث نشان می‌دهد که پیش از ظهور امام زمان (عج)، جامعه درگیر تفرقه و دوری از اصول اصیل دین خواهد شد، که همان مضمون آیه ۱۰۵ سوره آل‌عمران است.

۳. “عذاب عظیم” و پیامدهای اختلاف در عصر غیبت
در انتهای آیه، عذاب بزرگی برای کسانی که دچار اختلاف و تفرقه می‌شوند، وعده داده شده است. این عذاب می‌تواند هم عذاب دنیوی و هم عذاب اخروی باشد.
در روایت آمده است که امام رضا (ع) فرمودند:
“به خدا سوگند، قائم ما ظهور نخواهد کرد مگر پس از آنکه مردم سختی‌ها و اختلافات زیادی را تجربه کنند.” (بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۳۱)
این روایت نشان می‌دهد که دوران غیبت، دوران آشوب و مشکلات است که نتیجه دوری مردم از امام حق و گرفتار شدن در تفرقه و اختلاف خواهد بود.

راهکار قرآن و اهل‌بیت برای جلوگیری از تفرقه در عصر غیبت

۱. تمسک به قرآن و اهل‌بیت
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
“من در میان شما دو چیز گران‌بها باقی می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم، که اگر به آن‌ها چنگ زنید، هرگز گمراه نخواهید شد.” (صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۸۷۳)

۲. انتظار آگاهانه و عمل به تکالیف دینی
امام صادق (ع) فرمودند:
“هرکس دوست دارد از یاران قائم باشد، باید پرهیزکار و اهل اخلاق نیکو باشد و منتظر ظهور او بماند.” (الغیبة، شیخ طوسی)

۳. دوری از اختلاف و ایجاد وحدت میان مسلمانان
قرآن در آیات مختلف بر وحدت اسلامی تأکید کرده است، از جمله:
“وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا” (*آل‌عمران: ۱۰۳*)
این تأکید نشان می‌دهد که یکی از وظایف منتظران امام زمان (عج)، تلاش برای اتحاد و همبستگی در جامعه اسلامی است.

آیه ۱۰۵ سوره آل‌عمران هشدار بزرگی درباره پیامدهای تفرقه و اختلاف می‌دهد. این آیه، از نظر مفسرین و روایات، ارتباط عمیقی با دوران غیبت امام مهدی (عج) دارد. در این دوران، مردم گرفتار تفرقه می‌شوند، از هدایت الهی فاصله می‌گیرند، و دچار مشکلات و سختی‌ها می‌شوند. اما قرآن و اهل‌بیت (ع) راه نجات را تمسک به آموزه‌های الهی، پرهیز از اختلاف، و انتظار آگاهانه معرفی کرده‌اند.

پس، بر ماست که در دوران غیبت، با تمسک به تعالیم قرآن و اهل‌بیت (ع)، خود را از تفرقه دور نگه داریم و در مسیر یاری امام زمان (عج) گام برداریم.
🗓۰۳رمضان الکریم۱۴۴۶