حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) در سخنان خود بارها بر اهمیت توجه به خداوند، خشوع در برابر او، و نقش این حالت در تعالی روح انسان تأکید فرموده‌اند. یکی از نکات کلیدی در کلام ایشان، توجه به خشوع به‌عنوان راهی برای بهره‌مندی از نعمت‌های الهی و تقرب به خداوند است.

هدایت و خشوع؛ پیوندی معنوی
امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: *”و إذا أنت هدیتَ لِقَصدِکَ فکُن أخشَعَ ما تکونُ لِرَبِّکَ”*؛ یعنی وقتی به راه راست هدایت شدی و به مقصود خود رسیدی، باید خاشع‌ترین حالت را در برابر خداوند داشته باشی. این سخن، بیانگر اهمیت شکرگزاری و فروتنی در برابر صاحب نعمت‌هاست. رسیدن به مقصود نباید انسان را غافل کند، بلکه باید او را به سوی خشوع و خضوع بیشتر سوق دهد.

خشوع، عامل تأثیرگذاری در قلب و اعضا
حضرت علی (ع) تأکید می‌فرمایند که توجه به خداوند و خشوع در برابر او، ابتدا در قلب انسان شکل می‌گیرد و سپس در اعضا و جوارح او آشکار می‌شود. قرآن نیز در این باره می‌فرماید: *”الَّذینَ هُم فی صَلاتِهِم خاشِعونَ”*؛ مؤمنان واقعی کسانی هستند که در نمازشان خاشعند. این خشوع قلبی، نشانه‌ای از ایمان راستین است که به آرامش درونی و تأثیر در رفتار و کردار انسان منجر می‌شود.

خشوع در سیره امیرالمؤمنین (ع)
حضرت علی (ع) خود مظهر کامل خشوع و خضوع در برابر خداوند بودند. این خشوع در همه جنبه‌های زندگی ایشان، از رفتار و گفتار گرفته تا لباس و ظاهرشان، دیده می‌شد.
– لباس وصله‌دار و ساده:
وقتی از ایشان درباره پوشیدن لباس وصله‌دار سؤال می‌شد، می‌فرمودند: *”این لباس دل را خاشع می‌کند و نفس را سرکوب می‌سازد.”* این نشان‌دهنده آن است که حتی ظاهر انسان نیز می‌تواند وسیله‌ای برای ایجاد خشوع و دوری از تکبر و دلبستگی‌های دنیوی باشد.

– دوری از دنیازدگی:
امیرالمؤمنین (ع) دنیا و آخرت را دو دشمن مخالف یکدیگر معرفی می‌کنند و می‌فرمایند: *”هر که دنیا را دوست بدارد، دشمن آخرت است.”* ایشان هشدار می‌دهند که نزدیکی به دنیا، انسان را از آخرت دور می‌سازد.

خشوع؛ کلید ماندگاری نعمت‌ها
حضرت علی (ع) تأکید دارند که خشوع و تضرع در برابر خداوند، به‌ویژه زمانی که انسان به نعمت‌ها و خواسته‌های خود دست می‌یابد، سبب پایداری نعمت‌ها می‌شود. این حالت، انسان را از غرور و غفلت بازمی‌دارد و به او فرصت می‌دهد تا از نعمت‌ها در مسیر قرب الهی بهره‌مند شود.

کلام امیرالمؤمنین علی (ع) نشان می‌دهد که خشوع در برابر خداوند، نه‌تنها یک وظیفه معنوی است، بلکه راهی برای حفظ نعمت‌ها و دستیابی به کمال انسانی است. این خشوع، زمانی که با تقویت ایمان و دوری از دلبستگی‌های دنیوی همراه شود، انسان را به قرب الهی می‌رساند و او را برای بهره‌برداری از فرصت‌های دنیوی و اخروی آماده می‌سازد.